كتابشناسى انديشه سياسى عاشورا (3)

26. درسها و عبرتهاى عاشورا
 

ايمانى يامچى، حسين، قم، عصر ظهور، چاپ اول، 1377، 288ص.
احياى فريضه امر به معروف، احياى فرهنگ نماز، نفى نژادپرستى، تبيين مفهوم و جايگاه امامت در اسلام، وفادارى، عشق بهشهادت، صبر و استقامت، مبارزه با تروريسم، ادب اسلامى و آزادى
از جمله نكاتى است كه در ارتباط با نهضت عاشورا بدان اشاره شده است. افزون بر آن،مؤلف سعى كرده است مقايسه‏اى ميان دنياى امروز و زمان قيام امام حسين(ع) صورت دهد.

27. در سايه سرو آزادى
 

بازرگان، عبدالعلى، تهران، شركت سهامى انتشار، چاپ اول، 1378، 301ص.
اين كتاب شامل مقالات و سلسله سخنرانى‏هايى در باره امامحسين(ع) و نهضت عاشورا است كه در سال‏هاى 1365 تا 1377 درنجمن اسلامى مهندسان و مراسم عزادارى در دفتر مركزى نهضت
آزادى و.... ايراد گرديده كه به بررسى قيام امام حسين(ع) و پيام‏هاى عاشورا مى‏پردازد.عناوين مقالات و سخنرانى‏ها عبادت‏اند از: حسين(ع) آمر و عامل به عدالت، حسين(ع)وارث و پوينده راه انبيا(عرضه قيام حسينى به قرآن)، زمينه‏هاى مردم‏شناسى در نهضتكربلا، شاكله حسين(ع) شعارها و شعورهاى عاشورا، كلام حسين(ع) مسخ تاريخىميراثهاى مذهبى، من و او در چشم و دل حسين(ع) و قيام حسينى در قالب سوره عنكبوت.

28. درسى كه حسين(ع) به انسانهاآموخت
 

(يك بررسى تحقيقى و جامع در باره اصيل‏ترين انقلابهاى خونين جهان).هاشمى نژاد، سيدعبدالكريم [شهيد]، تهران، فراهانى، چاپ پنجم، 1347،464ص.
اين اثر، در باره نهضت مقدس حسين(ع) است كه علل و
زمينه‏هاى پيدايش نهضت كربلا را مورد تحليل قرار مى‏دهد. نويسنده به روش توصيفى و تاريخى و با استفاده از كتب معتبر تاريخى به بررسى موجبات اصلى نهضت حسينىمى‏پردازد. مباحث كتاب در سه بخش تنظيم شده: در بخش اول، عواملى كه ضرورت نهضتحسين(ع) را ايجاب مى‏نمود - از هنگام انعقاد نطفه آن - قدم به قدم مورد تعقيب قرار گرفته وبه خوبى نشان داده شد كه چگونه در آن عصر سرنوشت اسلام و قرآن، عدالت و آزادى،انسانيت و فضيلت، به آن قيام آسمانى بطور مستقيم بستگى داشت.
در بخش دوم، روش و سياست خاصى كه فرزند پيغمبر(ع) در آن شرايط خفقان آور ودردناك در پيش گرفت تا توانست با رهبرى صحيح و همه‏جانبه خود جنبش خونين و انسانىخويش را به ثمر برساند و آن را از دستبرد تحريف حكومت‏هاى فاسد و ديكتاتور محافظتنمايد به طور كامل مورد توجه قرار داده شده است.
در سومين بخش، نقش حياتى و بزرگ كاروان اسيران در به ثمر رساندن نهضت وكوششهايى كه آن دودمان فضيلت به صورتهاى گوناگون براى رسيدن به اين آرمان مقدسانجام داده‏اند دقيقاً بررسى گرديد. و در ادامه طرح‏هاى مفيدى به منظور بهره بردارى صحيحاز نهضت در شرائط حاضر ارائه داده است، نهضت حسين(ع) از نظر رهبران مذهبى، علمى وسياسى جهان مبحث پايانى كتاب را تشكيل مى‏دهد كه اسامى اين انديشمندان عبارت‏اند از:مسيو ماربين آلمانى، مهاتما گاندى، محمد على جناح، لياقت عليخان، پورشوتامداستوندون، گيبون مورخ مشهور، چارلز ديكنس، توماس كارلايل، پروفسور ادوارد براون،فردريك جمس، ل.م. بويدوژوزف فرانسوى.

29. ديدگاهها(مجموعه مصاحبه‏ها)
 

به مناسبت اولين كنگره بين‏المللى امام خمينى(س) و فرهنگ عاشورا «دفتراول و دوم».
تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(س)، چاپ اول، 1374 - 1375،278 + 296ص.
حادثه عاشورا، يكى از ژرف‏ترين و نيرومندترين عناصر در فرهنگ دينى ماست كه بهگونه‏اى گسست‏ناپذير با عاطفه و احساس فرد فرد ما پيوند خورده است و چون خون در رگحيات فرهنگى ما جارى است. با وجود اين پيوند عاطفى عميق و ناگسستى با عاشورا، كمتر به اين رويداد از منظر عقلانى روشمند نگريسته شده است و شناختهاى ما از اين حماسهخونين، گاه از حد شعارها و مطالب رايج و متعارف فراتر نرفته است. در اين اثر با طرحپرسشهايى، كوشش شده است كه از ديدگاهى تحليلى به نهضت عاشورا نگريسته شده وابعاد گوناگون آن مورد بررسى قرار گيرد «زمينه‏ها و بستر وقوع نهضت عاشورا»، «فلسفه واهداف نهضت عاشورا»، «مراحل و سير وقوع حوادث نهضت عاشورا» و «درسها ودستاوردهاى عاشورا» ابعاد و زمينه‏هاى اصلى مورد توجه اين رويكرد تحليلى به نهضتعاشورا مى‏باشد. اسامى شركت كنندگان در مصاحبه عبارت‏اند از: حسين رزمجو، زهرارهنورد، غلامحسين زرگرنژاد، جعفر سبحانى، سيد جعفر شهيدى، نعمت الله صالحىنجف‏آبادى، سيد مرتضى عسكرى، محمدهادى معرفت، سيدعطاءالله مهاجرانى، محمدواعظزاده خراسانى، هاشم‏زاده هريسى، على نظرى منفرد، بيات، رضا استادى، اعوانى،ابراهيم امينى، حائرى، قائدان، قادرى، محمودى، معاديخواه، ناصر مكارم شيرازى،ابراهيمى دينانى، عبدالكريم سروش، ابوالقاسم گرجى، محمد تقى جعفرى، توسلى، سعيدحجاريان، علوى تبار.

30. رد پاى عقل در كربلا(مجموعه مقالات)
 

منصور نژاد، محمد، به اهتمام حجت الله محمد شاهى، تهران، راستى نو، چاپاول، 1377، 88ص.
اين مجموعه در برگيرنده چهار مقاله است: در مقاله اول با عنوان«عقل مانع تحريف و عامل تعميم نهضت حسينى» نگارنده به برخى
تحريفات در باره قيام كربلا اشاره كرد سپس هر يك را ارزيابى مى‏كند. در مقاله «عواملبنيادين احياء» نقش سه عامل «انديشه»، «نخبگان» و «جامعه» درنهضت كربلا بررسى شدهاست. در مقاله «نخبه گرايى و حادثه كربلا» عمل و عكس العمل نيروهاى حاضر در صحنهكربلا بر اساس موضع‏گيرى‏هاى نخبگان و خواص آنها تحليل مى‏شود. و در مقاله آخر«شناخت خواص و عوام در باره حق از باطل با ملاكهاى برون دينى» ارزيابى مى‏شود.

31. رسالت خواص و عبرت‏هاى عاشورا
 

نگاهى به بيانات مقام معظّم رهبرى(مدظلّه) به ضميمه متن سه سخنرانىمعظّم‏له.
خاتمى، سيد احمد، قم، دفتر تبليغات اسلامى، چاپ پنجم، 1377، 344ص.
نوشتار حاضر به انگيزه تبيين، توضيح و تحليل بديع و ارزشمند
مقام معظم رهبرى در باره حادثه عاشورا تدوين شده است. ايشان در رهنمودهايى كه درتاريخ 1375/3/20 در جمع فرماندهان لشكر 27 حضرت رسول(ص) بيان كردند، كوتاهىخواصّ و دير به ميدان آمدن آن‏ها را از عوامل اصلى حادثه عاشورا برشمردند، و اين درحقيقت هشدارى است براى همه عاشوراييان و خواصّ جامعه.
نويسنده در اين كتاب همين سخنان مقام معظم رهبرى را دستمايه خويش قرار داده و بااستفاده از قرآن و نهج‏البلاغه و نقل‏هاى تاريخى به شرح و تفصيل آن پرداخته است.
كتاب از هشت فصل تشكيل شده است كه برخى عناوين آن چنين است: عبرت‏آموزىدر قرآن و روايات، ارتجاع، خطر بزرگ، عوامل زمينه ساز حادثه عاشورا «كنار گذاشتنوصاياى نبى اكرم(ص)، رنگ باختن معنويت، افول غيرت دينى، كوتاهى خواصّ از اداىوظيفه، عوامل چرخش از موضع حق».
در پايان كتاب متن سه سخنرانى مقام معظم رهبرى در ديدار با نيروهاى مقاومت بسيج،در جمع فرماندهان لشكر 27 و نماز جمعه تهران آمده است.

32. زندگانى امام حسين(ع)
 

رسولى محلاتى، سيد هاشم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، چاپ سوم،592.1378ص.
اين كتاب پژوهشى است مستند با شيوه‏اى گزارشى و تحليلى كهبه تفصيل در تاريخ زندگانى امام حسين(ع) از تولد تا شهادت نگاشته
شده است. اين اثر مشتمل بر 17 فصل با عناوين فرعى گسترده است. در بخش آغازين كتابخلاصه‏اى از شرح حال مؤلف و آثار علمى او ارائه شده است. اهم عناوين كتاب عبارت‏انداز: تاريخ ولادت و نامگذارى و خبردادن از شهادت امام حسين(ع) توسط پيامبر(ص)، پيامبر اسلام(ص) و امام حسين(ع)، امام حسين(ع) در دوران خلفاى نخستين و حكومت على(ع)و امامت امام حسن(ع)، امام حسين(ع) پس از شهادت برادر و سالهاى پايانى خلافت معاويه،ولايت‏عهدى يزيد، بحث و تحقيق در علل نهضت امام حسين(ع)، نقد نظريه تشكيلحكومت اسلامى به عنوان هدف قيام امام حسين(ع) با ارائه مستندات دينى و تاريخى، نقلآراء عبده و محمد عبدالباقى و علائلى در مورد قيام حسينى، دوران حكومت ننگين يزيد تاقيام امام حسين(ع)، گزارش تفصيلى نهضت امام حسين(ع) - به شيوه مقتل نگارى امامحسين(ع) در مدينه و حركت به سوى مكه و گسيل مسلم بن عقيل(ع) به كوفه و حركتامام(ع) از مكه به سوى عراق و حادثه‏خونبار كربلا و شهادت امام حسين(ع) و ياران واهل‏بيت و فرزندان آن حضرت وشرح احوال فرزندان و همسران آن حضرت، فضايل ومكارم اخلاق و كرامات و مواعظ آن‏حضرت.

33. زندگانى سفير حسين(ع) مسلم بن عقيل(ع)
 

عابدين، محمد على؛ ترجمه: سيد حسن اسلامى، قم، دفتر انتشارات اسلامى،چاپ اول، 1372، 298ص.
عملكرد مردم كوفه در جريان قيام امام حسين(ع) براى هرخواننده يا شنونده‏اى جاى تعجب و سؤال دارد. چگونه مردمى كه
بيعت و جان نثارى خود را با مسلم بن عقيل بيان داشتند به زودى آماده جنگ با او شدند؟فرستادن نماينده از سوى حضرت امام حسين به كوفه يكى از جلوه‏هاى فرزانگى رهبر قيامعاشورا را نشان مى‏دهد و معلوم مى‏شود كه اين قيام يك حركت بى‏مقدمه و خود به خودىنبوده است و بسيارى از مؤلفان از اين مرحله قيام به آسانى گذشته‏اند.
اين كتاب به بررسى دقيق و تحليل عميق و گسترده مسائل كوفه و تغيير رأى مردم آن وواقعيت قضاياى مربوط به حضرت مسلم مى‏پردازد. مؤلف پس از بيان ساختار اجتماعىكوفه و ماهيت سياسى آن شهر، عكس‏العمل امام حسين(ع) را بيان كرده و بسيج عمومىمردم، موضعگيرى‏هاى حكومت اموى و رويارويى نظامى و تصفيه‏هاى خونين آن شهر رابيان كرده است. در تاريخ حضرت مسلم و مسائل شهر كوفه كه بخشى از قيام امام حسين(ع)است كتابى اين چنين جامع و عميق و تحليلى كمتر يافت مى‏شود.

34. سياسة الحسين
 

ربيعى، عبدالعظيم؛ تحقيق: هادى هلال، جلد اول و دوم، قم، المكتبة الحيدرية،چاپ اول، 1378، 176+180ص.
كتاب حاضر در دو جلد، كاوشى است در تاريخ زندگانى و قيامامام حسين(ع) كه به صورتى تحليلى نگارش يافته است و در
برگيرنده حوادث قيام عاشورا، از هنگام خوددارى امام حسين از بيعت با يزيد تا وقايع پس ازشهادت آن حضرت مى‏باشد. نويسنده، كوشيده است تا با بهره‏گيرى فراوان از آيات، رواياتو متون تاريخى و نيز اشعار عربى، به شبهات و پرسشهاى برخى افراد همانند آنچه بهابن‏عربى نسبت داده مى‏شود پاسخ گويد و به بررسى ابعاد و ماهيت و علل و اهداف نهضتامام حسين بپردازد.
نويسنده با گزينش فرازهايى از تاريخ قيام آن حضرت، ديدگاه‏هاى خود را در اين زمينهارائه نموده است و به تجزيه و تحليل اين فرازها و برخى كلمات منتسب به امام حسين(ع)پرداخته است. بيشتر عناوين كتاب در قالب پرسش مطرح گرديده و سپس پيرامون آنپرسش و يا شبهه و يا موضوع، تحليل و تحقيق صورت پذيرفته است و در اين ضمن، نظراتمؤلف عرضه گرديده است.

35. شخصيت‏شناسى عاشورا
 

علوى، سيد رسول، قم، مركز پژوهشهاى اسلامى صداو سيما، چاپ اول 1380،254ص.
مقام معظم رهبرى در تحليلى جامعه‏شناختى از حادثه عاشورا، بهنقش دو گروه عمده خواص و عوام در آن حادثه جانسوز اشاره
كردند. كه خواصّ، گروه پيشرو، خطدهنده و اهل فكر و تحليل بودند و عوام، گروه دنباله رومتأثر از رويدادهاى جامعه، در تجربه عاشورا مى‏بينيم كه دنيا گرايى، پيروى از شهوات وغفلت از ياد خدا در خواصّ طرفدار حق سبب شد آنان به طرفدارى از باطل برخيزند و بر اينعمل خود، توجيهى دينى هم بسازند تا عوامِ زود باور نيز به طيف باطل بگروند و به جنگ باحسين بن على(ع) ترغيب شوند. بنابراين بررسى نقش و عملكرد خواص مى‏تواند روشنگر بسيارى از حوادث واقعه باشد. نويسنده، در شرايط حساس كنونى، روزگار پر فتنه رهزنانايمان كوشيده است تا چهره و عملكرد بعضى از خواص كه منشأ بسيارى از انحراف و فتنه‏هاگرديده‏اند را مورد تجزيه و تحليل قرار دهد. كه عبارت‏اند از: عبدالله بن زياد، عمر بن سعدابى‏وقاص، شمربن ذى‏الجوشن، شريح قاضى، حرملة بن كاهل اسدى، خولى بن يزيداصبحى، سنان ابن انس نخعى، حصين بن نميرتميمى و شبث بن ربعى.

36. شهيد جاويد، حسين بن على(ع)
 

صالحى نجف‏آبادى، نعمت الله، تهران، مؤسسه خدمات فرهنگى رسا، چاپدوازدهم، 1360، 536ص.
«شهيد جاويد» مشتمل بر مطالبى است در باره علل و عوامل قيامامام حسين(ع) ماهيت قيام، مراحل قيام، هدف قيام و نتايج و آثار آن،
كه طى آن نگارنده قصد دارد طرحى جديد از فلسفه اين قيام به دست دهد. و اين سبب بحثو مناقشه شديدى در باره اين كتاب شده است. شهيد جاويد از معدود كتابهاى تحليلى واستدلالى در باره قيام امام حسين(ع) است. نويسنده كتاب گفته است: در مسأله قيام امامحسين(ع) كه هم جنبه تعقّلى دارد و هم جنبه عاطفى، اگر كسى بخواهد به تحقيق و كنجاوىو جنبه تعقّلى آن بپردازد بايد فقط از نيروى فكر و تعقّل استمداد كند، نه از نيروى عاطفه،كتاب چون بر مبناى تحقيق و كنجكاوى تأليف شده طبعاً بيشتر به جنبه فكرى و تعقّلى مسألهپرداخته و بحث و استدلال را تعقيب كرده و جنبه عاطفى مسأله را دنبال نكرده است.
مهم‏ترين نظريه كتاب حاضر اين است كه قيام امام حسين(ع) به هدف شهادت نبود، بلكهبراى تشكيل حكومت اسلامى بود و از آن‏جا كه امام موفّق به تشكيل حكومت نشد، بلكه بهشهادت رسيد، به نظريه نويسنده انتقاد گرديده و منافى با علم امام، به ويژه با علم آن حضرتبه شهادت خود شمرده شده است....
كتاب «شهيد جاويد» يكى از بحث انگيزترين كتابهاى دينى در تاريخ معاصر ايران ومناقشه انگيزترين كتاب در باره امام حسين(ع) است و در ردّ اين اثر سيزده كتاب مستقلنوشته شده و افزون بر اين در ضمن چند كتاب به ردّ اين كتاب پرداخته شده است
[1] كه برخىاز آنها عبارت‏اند از: رضا استادى «بررسى قسمتى از كتاب شهيد جاويد»، قم، بى نا چاپ پيروز، بى تا، 107ص؛ على پناه اشتهاردى «كتاب هفت ساله چرا صدا درآورد»، قم، انتشاراتعلامه، چاپ اول، 1391ق. 432ص؛ محمد على انصارى «دفاع از حسين شهيد: ردّ بر كتابشهيد جاويد»، قم، بى نا، 1350، 508ص؛ محمد حسين اشعرى و حسين كريمى و سيدحسنآل طه (يك بررسى مختصر در پيرامون قيام مقدس شهيد جاويد حسين بن على عليهماالسلام از نظر روايات) تهران، بى نا، چاپ دوم، 1350، 123ص؛ محمد تقى جعفرى «سخنىكوتاه در علم امام عليه السلام» تهران، بى نا، 1351، 14ص.و....

37. عاشورا در فقه
 

مرتضوى، سيدضياء، قم، دفتر تبليغات اسلامى، چاپ اول، 1377، 123ص.
عظمت عاشورا و نقش گسترده‏اى كه نهضت سيدالشهدا، درحوزه دين و جامعه داشته، همواره از مهم‏ترين مباحث تاريخى وكلامى به شمار رفته و تاكنون فرهنگ عاشورا از زواياى بسيارى
مورد ارزيابى و كنكاش صاحبان انديشه و تحقيق قرار گرفته است. ولى آنچه مى‏تواند بهعنوان يك موضوع مفيد و قابل پى‏گيرى مورد توجه قرار گيرد و در قالب يك بحث مستقلعمومى كه تاكنون مورد عنايت لازم قرار نگرفته است، طرح قيام عاشورا و موضع سيدالشهدا در فقه به عنوان يك مستند فقهى مى‏باشد. پرداختن به تحليلى فقهى در باره موضعقاطع آن حضرت(ع) و ديدگاههاى آن دسته از فقيهان كه در مباحث اجتهادى خويش به اينمهم پرداخته‏اند مى‏تواند براى بسيارى از علاقمندان به مباحث اجتهادى، فقهى تازگى داشتهو راهگشا باشد. «عاشورا در فقه» پژوهشى نو و ابتكارى است كه به بررسى قيام عاشورا بهعنوان يك مستند فقهى مى‏پردازد و با طرح و تحليل ديدگاه فقهاى بزرگى چون: امينالاسلام‏طبرسى، علامه حلى، شهيد ثانى، سيد على طباطبايى و شيخ محمد حسن نجفىومقايسه آن با نگرش فقيه فرزانه امام خمينى(ره) برجستگى تحليل اين قيام را در نگاهايشان‏نشان مى‏دهد.

38. عاشورا و عبرتها: نگاهى به عاشورا از روزن زمان و مكان ج‏2 - 1
 

تدوين: مؤسسه فرهنگى قدر ولايت، تهران، قدر ولايت، چاپ اول، 1377،64ص.
در اين كتاب، ويژگيهاى واقعه عاشورا و نتايج و پيامدهاى آن، از
جنبه‏هاى مختلف تحليل و ارزيابى شده است. مباحث كتاب بدين قرارند: عاشورا؛ تقابلانديشه‏هاى ناب با دلهاى چراگاه بيگانه، عاشورا؛ جلوه تقابل دو تفكر از دين، عاشورا تلاقىدو نگاه به رهبرى؛ نگاه اسلام ناب و نگاه اسلام اموى، عاشورا نتيجه تعلل و كناره جويى وترس خواص، عاشورا ؛ مقابله سقوط كنندگان از قلّه رفيع جهاد با آنان كه بر بلنداى قلّهاستوار ايستادند، عاشورا ؛ ثمره به بار نشستن شبهه‏هايى كه ديندارانِ دين ناشناس، درسرزمين ايمانى مردم كاشتند، عاشورا؛ صف آرايى مجذوبان چرب و شيرين دنيا در برابرآخرت طلبان، عاشورا؛ مصافِ مجاهدان امتياز طلب با مجاهدانِ فى سبيل الله، عاشورا ؛محصول جدايى دين از سياست، عاشورا؛ تجلّى بازگشت قاعدين ديروز و بى‏هنران امروز بهصحنه حكومت، عاشورا؛ آوردگاه بيعت شكنان با امامى كه به سوى خود خوانده بودند!!، وعاشورا ؛ صحنه آزمون خواصّ و عوام، جلد اول كتاب با متن سخنان امام حسين(ع) در روزعاشورا خاتمه مى‏پذيرد.
جلد دوم از كتاب «عاشورا و عبرتها» مجموعه‏اى از بيانات مقام معظم رهبرى در بابواقعه عاشورا است كه با مقولاتى چون: عاشورا؛ صداى قداست زدايى و حريم شكنى،عاشورا؛ نتيجه سست شدن تبعيت و پيروى از رهبرى برگزيده خدا، عاشورا ؛ نمادِ توسعهسياسى، اقتصادى، اجتماعى و فرهنگى بدون محوريت ولايت و عدالت، عاشورا؛ محصولِضعف در دشمن‏شناسى و غفلت از آنها، عاشورا؛ محصولِ نداشتن تحليل صحيح و غفلت ازمسايل جامعه اسلامى عاشورا؛ محصولِ فضاى مسموم و تبليغات مذموم، عاشورا محصولِگفتمان با بددلان و معاندان و دشمنان و فرصت خواستن از آنان براى انتخاب!!، عاشورامحصول تعطيلى امر به معروف و نهى از منكر، عاشورا را محصول رواج بى بند و بارى درجامعه و سستى ايمان، عاشورا؛ نتيجه ظهور و بارور شدن انگيزه‏هاى مختلف در صفِمسلمانان؛ به طبع رسيده است.
منبع:فصلنامه حکومت اسلامی شماره 27